W jakich okolicznościach można żądać podwyższenia alimentów dla dziecka? |
niedziela, 22 lipca 2012 15:43 |
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka polega w głównej mierze na wychowaniu i dostraczaniu środków majątkowych. Jednakże co robić, gdy jeden z rodziców, zwłaszcza po rozwodzie, nie przykłada się do swojego obowiązku w wystarczającym stopniu?
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci unormowany jest w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w art. 128 do art. 153. Główną zasadą, na której opiera się wspomniana regulacja, jest dobro dziecka, przez pryzmat którego należy odczytywać wszelkie przepisy Kodeksu. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci sformułowany jest w art. 133 i dotyczy zarówno stosunków w trakcie trwania małżeństwa, jak i po jego ustaniu, zarówno wobec dzieci pełnoletnich, jak i niepełnoletnich. Jedyną przesłanką, uzasadniającą powstanie stosunku alimentacyjnego jest niemożność samodzielnego utrzymania się dziecka i brak jego wystarczającego majątku osobistego.
W świetle art. 23 małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie, co oznacza, że spoczywa na nich obowiązek stosunkowego zaspokajania potrzeb dziecka; jednakże tę ogólną normę doprecyzowuje art. 135, w którego § 1 ustawodawca stanowi: „Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (w tym przypadku dziecka – przyp.red.) oraz majątkowych możliwości zobowiązanego (w tym przypadku rodziców – przyp.red.)”. Ta kwestia została, w sposób szczegółowy wyjaśniona w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Najsłynniejsze i najbardziej doniosłe orzeczenie pochodzi z roku 1987 i zachowuje swą pełna aktualność do dziś. Sąd wyjaśnia w nim znaczenie art. 135: „Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje. Nie jest możliwe ustalenie katalogu usprawiedliwionych potrzeb podlegających zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego i odróżnienie ich od tych, które jako objaw zbytku lub z innych przyczyn nie powinny być uwzględnione. W każdym razie zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle będzie można określić potrzeby życiowe – materialne i intelektualne uprawnionego”.
Jak więc widać sąd, zasądzając obowiązek alimentacyjny, kieruje się dwiema dyrektywami:
Tak ustalone przesłanki pozwalają na zasądzenie obowiązku alimentacyjnego. Gdy sąd będzie orzekał o podwyższeniu alimentów, najpierw ustali, czy nastąpiła tzw. zmiana stosunków uzasadniająca takie żądanie. W tym celu porównuje uzasadnione potrzeby dziecka z zarobkowymi i majątkowymi możliwościami zobowiązanego, które występowały w dniu orzeczenia alimentów w dotychczasowej wysokości, ze stanem istniejącym w dniu orzekania o podwyższeniu alimentów. Warto w tym miejscu przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z 1969 roku, zgodnie z którym przy ocenie, czy zachodzą przesłanki do zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego w myśl art. 138, należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków, a zwłaszcza możliwości zarobkowych i majątkowych stron. W wypadku, gdy zobowiązany do alimentacji posiada określony majątek, o zmianie okoliczności świadczy nie tylko zmiana stosunków własnościowych (utrata lub powiększenie majątku), lecz także zmiany w zakresie faktycznego dysponowania majątkiem, możliwości jego upłynnienia w celu zaspokojenia zobowiązań alimentacyjnych itp.
Rafał Wojciechowski |
Zobacz też: |